«Ο καλός ταξιδιώτης έχει το χάρισμα
να εκπλήσσεται» έγραφε ο Μωμ
να εκπλήσσεται» έγραφε ο Μωμ
Εισαγωγή
Ο ταξιδιώτης δεν χρησιμοποιεί πια το γαϊδουράκι και την άμαξα ή τα πόδια του για να μεταβεί από μια πόλη σε άλλη, αλλά αξιοποιεί τα αυτοκίνητα, τα τραίνα, τα πλοία και τα αεροπλάνα για να επισκεφτεί άλλες πόλεις, άλλες χώρες και άλλες ηπείρους.
Το να πας σήμερα από το Παρίσι στη Μαδρίτη από την Αθήνα στη Ρώμη, δεν αποτελεί πλέον ταξίδι στο εξωτερικό. Αντίθετα, σου επιτρέπει να ανακαλύψεις ένα κομμάτι του εαυτού σου.
Η ιστορία των διακοπών
Από τους περασμένους αιώνες μεμονωμένα άτομα ή ολιγομελείς ομάδες περιηγητών, αναζητώντας τη γνώση και την εμπειρία, πραγματοποιούσαν ταξίδια κυρίως σε τόπους με αρχαιολογικό, ιστορικό, λαογραφικό ή θρησκευτικό ενδιαφέρον, σε άγνωστα μέρη, με διαφορετικό πολιτισμό και εθνολογικές ιδιομορφίες.
Οι διακοπές που τόσο έχουν κυριαρχήσει στη ζωή μας σήμερα, δεν ήσαν άγνωστες στον αρχαίο κόσμο. Οι Έλληνες, οι Ρωμαίοι, οι Αιγύπτιοι και άλλοι αρχαίοι λαοί είχαν κάποια σχετική γνώση και ενασχόληση.
Οι πλούσιοι κάτοικοι των αρχαίων Θηβών της Αιγύπτου είχαν εξοχικές επαύλεις και διατηρούσαν στο Δέλτα σπίτια όπου κατέλυαν όταν ταξίδευαν στην περιοχή αυτή. Οι Ρωμαίοι μετέφεραν από την Ανατολή και τη Συρία τα πρότυπα των εξοχικών επαύλεων, μετατρέποντας τα αγροκτήματα των προγόνων τους σε τόπους διαρκούς αναψυχής.
Το κυνήγι
Το κυνήγι εκτός από μέσο εξασφάλισης τροφής, υπήρξε πανάρχαιο μέσο αναψυχής, μια μορφή διακοπών, μακριά από τις καθημερινές φροντίδες. Γιατί τι άλλο σκοπό έχουν οι διακοπές από το να μας απομακρύνουν από την καθημερινή ρουτίνα και να μας επιτρέψουν να ζήσουμε πιο ελεύθερα;
Τα ιαματικά λουτρά
Τα ιαματικά λουτρά επίσης ήταν πόλος έλξης, ώστε δεν άργησαν να γίνουν τόποι αναψυχής και παραθερισμού. Π.χ. η Αιδηψός είχε μεταβληθεί σε πρώτης τάξης θέρετρο. Οι Ρωμαίοι επίσης αξιοποίησαν τις θερμοπηγές.
Το προσκύνημα
Το προσκύνημα των τόπων λατρείας υπήρξε μια μορφή τουρισμού από τις αρχαιότερες. Οι Έλληνες, οι Εβραίοι, οι Αιγύπτιοι και οι Κέλτες είναι οι πρωτοπόροι του θρησκευτικού αυτού τουρισμού που στον Μεσαίωνα αναπτύχθηκε ιδιαίτερα με την επίσκεψη στην Ιερουσαλήμ και γενικά στους Αγίους Τόπους. Ήταν εδώ που γίνονταν τα πρώτα μεγάλα ταξίδια.
Μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1453 τα ταξίδια προς τους Αγίους Τόπους ελαττώθηκαν σημαντικά και ο θρησκευτικός τουρισμός γνώρισε περίοδο μαρασμού.
Οι διανοούμενοι
Στην Ευρώπη και ειδικά στη Γαλλία οι διανοούμενοι επισκέπτοντο τις γειτονικές χώρες, αναζητώντας στο ταξίδι μορφωτικές και ψυχαγωγικές συγκινήσεις.
Οι προσκυνητές-έμποροι
Στα τέλη του Μεσαίωνα είχαμε και τους προσκυνητές-εμπόρους οι οποίοι συνδύαζαν το προσκύνημα με την πώληση προϊόντων τους.
15ος αιώνας - εξοχικές κατοικίες
Τον 15ον αιώνα αρχίζει να επικρατεί στην αστική τάξη η συνήθεια του παραθερισμού σε ιδιόκτητες εξοχικές κατοικίες.
18ος αιώνας - φυσιολατρία
Τον 18ο αιώνα αρχίζει να επικρατεί η αντίληψη ότι οι εξοχικές κατοικίες πρέπει να είναι λιτές και τόποι ανάπαυσης κοντά στη φύση. Με την αστικοποίηση, η φυσιολατρία που άρχισε ως κίνημα διακοπών, επιβίωσε ως τις μέρες μας.
19ος αιώνας - θάλασσα
Τον 19ο αιώνα ένας νέος παράγοντας έρχεται να ενισχύσει την ιδέα των θερινών διακοπών, η θάλασσα. Έτσι δημιουργήθηκαν στη Γαλλία οι πρώτες δημόσιες πλαζ. Παρά την αρχική αντίδραση τελικά οι πλαζ υπερίσχυσαν. Θυμάστε, ίσως, τα πρώτα μαγιό (λέξη κι αυτή γαλλική) και τις έντονες αντιδράσεις, της συντηρητικής τότε κοινωνίας.
Ένα αιώνα πριν, όταν άρχιζε η περίοδος των θαλασσίων λουτρών της Διέππης (βόρειο λιμάνι της Γαλλίας), η αναγγελία το γεγονότος γινόταν με κανονιοβολισμούς. Η δούκισσα Ντε Μπερρύ μάλιστα έμπαινε στη θάλασσα με τον γιατρό της για να της προσφέρει βοήθεια σε περίπτωση απροόπτων.
19ος αιώνας - βουνό
Το βουνό ως τόπος παραθερισμού καθιερώθηκε μόλις τον 19ο αιώνα. Στην Κύπρο μέχρι τις αρχές του 1970, το βουνό ήταν αρκετά δημοφιλές για τις θερινές διακοπές.
Διαβατήρια (Passports)
Αλλά, ας πούμε και δυο λόγια για τα ταξιδιωτικά έγγραφα. Τι έγγραφα χρησιμοποιούσαν αυτοί που ταξίδευαν τότε; Τα διαβατήρια με κάποια μορφή εμφανίστηκαν εκατοντάδες χρόνια πριν. Αλλά, η υιοθέτηση του συστήματος των διαβατηρίων από όλα τα κράτη αναπτύχθηκε τον 19ο και 20ο αιώνα.
Χώρα καταγωγής των διαβατηρίων είναι η Γαλλία. Στα 1672 ο αυτοκράτορας Λούης ο 14ος απαγόρευσε στους υπηκόους του να εγκαταλείπουν την χώρα τους, και τους ξένους να εισέρχονται στην επικράτεια της, χωρίς να έχουν διαβατήριο.
Η μετάφραση της λέξης «passport» από τα γαλλικά ή από τα ιταλικά το «passo» σημαίνει «ένα βήμα, το πέρασμα», «πέραν των λιμένων».
Στην τσαρική Ρωσία το σύστημα των διαβατηρίων τέθηκε σε εφαρμογή το 1719 από τον Μέγα Πέτρο. Στις ΗΠΑ άρχισε το 1915.
Στην Αγγλία υπήρχαν περιορισμοί και ειδικές άδειες εξόδου από την χώρα μέχρι τον 18ο αιώνα. Οι ειδικές άδειες εξόδου καταγράφονταν από το 1573 σε ρέτζιστερς. Υπήρχαν, επίσης, στην Αγγλία τα λεγόμενα «Safe Conducts» από το 1414.
Μεταξύ 1644 και 1649 οι δυο Βουλές της Αγγλίας εξέδιδαν επίσης διαβατήρια. Ένα διάταγμα του Κοινοβουλίου ημερομηνίας 14 Απριλίου 1649 δεν επέτρεπε σε κανένας να εξασφαλίσει «Pass», να περάσει πέραν των θαλασσών «go beyond the seas», μέχρι, να υποσχεθεί ότι δεν θα ενεργούσε εναντίον της Κοινοπολιτείας.
Αρχικά όλα τα διαβατήρια υπογράφονταν από τον βασιλιά ή την βασίλισσα. Αυτό όμως άλλαξε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του βασιλιά Τσάρλι Β’ (1660-1685) όταν εισήχθηκε ένας δεύτερος τύπος διαβατηρίου υπογραφόταν από τον υπουργό εσωτερικών.
Βιομηχανική Επανάσταση
Η Βιομηχανική Επανάσταση με τη ραγδαία ανάπτυξη των σιδηροδρόμων στα μέσα του 19ου αιώνα οδήγησε στην έκρηξη του τουρισμού σε όλη την Ευρώπη. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα στην κατάργηση των διατυπώσεων ελέγχου διαβατηρίων στην Ευρώπη.
Για αντιμετώπιση του προβλήματος που δημιουργήθηκε η Γαλλία κατάργησε τα διαβατήρια και τις βίζες το 1861 και την ακολούθησαν και οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Έτσι, υπήρχε ο περιορισμός της χρήσης διαβατηρίων στην Ευρώπη μέχρι το 1914.
Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος όμως επέβαλε ξανά την χρήση των διαβατηρίων ως ένα «προσωρινό» μέτρο. Και όπως λέμε ουδέν μονιμότερον του προσωρινού. Από τότε, όχι μόνο δεν καταργηθήκαν, αλλά αναβαθμίστηκαν για να έχουμε σε λίγο ηλεκτρονικά διαβατήρια.
Μαζικός Τουρισμός
Ο μαζικός τουρισμός είναι μια σχετικά νέα ιδέα, που προήλθε από την μεγάλη άνοδο των εισοδημάτων μετά τη Βιομηχανική Επανάσταση. Πριν από αυτή, τα ταξίδια πολιτιστικού ή ψυχαγωγικού χαρακτήρα ήταν αποκλειστικό προνόμιο λίγων εκλεκτών περιηγητών,συνήθως αριστοκρατών.
Όταν μιλάμε σήμερα για τουρισμό έχουμε, συνήθως, στο μυαλό μας τον ήλιο και τη θάλασσα. Και θεωρούμε αυτονόητο πως, επιπλέον, πολλοί ενδιαφέρονται να δουν τα αξιοθέατα, κάποιους αρχαιολογικούς χώρους και τα μουσεία που υπάρχουν. Αυτή η έννοια του τουρισμού, έχει προέλθει από τις εξής κυρίως αιτίες:
Το μεγάλο ρεύμα τουριστών που ήρθε στη Νότια Ευρώπη τις δεκαετίες του ’70 και του ’80 προερχόταν από τη Βόρεια Ευρώπη. Ήταν άνθρωποι που ανακάλυπταν τον ζεστό ήλιο και τη γαλάζια θάλασσα, δηλαδή αυτά που έλειπαν από τις χώρες τους. Όταν, λοιπόν, η Ευρώπη άρχισε να συνέρχεται από τις καταστροφές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και οι πολίτες είχαν τη χρονική και οικονομική δυνατότητα των διακοπών, άρχισαν να κατεβαίνουν στις χώρες του Νότου.
Η ανάπτυξη επίσης, του εσωτερικού τουρισμού, με την άνοδο του βιοτικού επιπέδου, προσανατολίστηκε (σε πολύ μεγάλο βαθμό) σε μη πολιτιστικά στοιχεία, στο μπάνιο στη θάλασσα, στην ηλιοθεραπεία, στο βουνό, στο φαγητό και γενικά τη ψυχαγωγία.
Σε μια εποχή που οι επιστήμονες «κρούουν» το καμπανάκι του κινδύνου για τις αρνητικές επιπτώσεις της μόλυνσης του πλανήτη, ο «μαζικός τουρισμός» θεωρείται ένας από τους κύριους ενόχους.
Το είδος αυτό του τουρισμού κατέληξε δυστυχώς τις τελευταίες δεκαετίες να μην αποτελεί μια φιλική προς το περιβάλλον βιομηχανία. Σ’ αυτό συμβάλλουν κυρίως η τοπική υπερανάπτυξη και η εξάντληση των φυσικών πόρων.
Ο «μαζικός τουρισμός» είναι ο τουρισμός του «πακέτου» και της παραλίας. Είναι μαζικός (μεγάλης κλίμακας), απρόσωπος και παθητικός, αφήνει πολύ μικρό βαθμό ελευθερίας στα άτομα.
Ο μαζικός τουρισμός παραμένει ο κυρίαρχος τύπος, αλλά τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται μια σταδιακή μεταστροφή των προτιμήσεων των τουριστών – και αντίστοιχα στην προσφορά τουριστικών υπηρεσιών- προς πιο ειδικές και ανεξάρτητες μορφές, προσαρμοσμένες στα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα του κάθε τουρίστα για περιπλάνηση στη φύση, αναζήτηση πολιτισμικών δραστηριοτήτων, έντονη άσκηση, αναζήτηση εναλλακτικών τρόπων ζωής και διάφορες άλλες ειδικές μορφές κτλ.
Πολιτιστικός τουρισμός
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού (WTO) θεωρεί πως πολιτιστικός τουρισμός είναι το ταξίδι που γίνεται με κίνητρο βασικά πολιτιστικό – περιλαμβάνοντας εκπαιδευτικές περιηγήσεις, θεατρικές παραστάσεις,
φεστιβάλ, προσκυνήματα, επισκέψεις σε αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και μουσεία, καθώς και τη μελέτη του φυσικού περιβάλλοντος, του λαϊκού πολιτισμού και της τέχνης.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού εκτιμά ότι ο πολιτιστικός τουρισμός αναπτύσσεται με ρυθμό 15% τον χρόνο και ότι το 37% όλων των διεθνών ταξιδιών περιλαμβάνει ένα πολιτιστικό στοιχείο. Από το άλλο μέρος, ο μαζικός τουρισμός αναπτύσσεται με ρυθμό μόνο 8% τον χρόνο.
Εναλλακτικός τουρισμός
Παράλληλα, με τον «μαζικό τουρισμό», προβάλλεται και αναπτύσσεται τα τελευταία χρόνια ένα άλλο είδος τουρισμού ο «εναλλακτικός τουρισμός». Σε αντιπαράθεση με τον μαζικό τουρισμό, ο εναλλακτικός τουρισμός δεν είναι «μεγάλης κλίμακας» αλλά τουρισμός που απευθύνεται σε μεμονωμένες ομάδες ατόμων με διάφορα ενδιαφέροντα.
Ανάλογα με τα κυρίαρχα ενδιαφέροντα του Τουρισμού έχουμε διάφορες μορφές εναλλακτικού τουρισμού, μια βασική μορφή του οποίου είναι ο αγροτουρισμός. Γι αυτό συχνά λέγοντας «εναλλακτικό τουρισμό» αναφερόμαστε κυρίως στον «αγροτουρισμό», που έχει βασικό στόχο την ανάπτυξη και ανασυγκρότηση της υπαίθρου με διάφορες δραστηριότητες.
Ο «εναλλακτικός» τουρισμός είναι περίπου το ίδιο με αυτό που λέμε «οικοτουρισμό», την προαγωγή δηλαδή και προστασία περιοχών φυσικού κάλους από τον μαζικό τουρισμό και την υπερανάπτυξη.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού, χρησιμοποίησε την έννοια «οικοτουρισμός» για να καλύψει «όλες τις μορφές τουρισμού όπου το βασικό κίνητρο του τουρίστα είναι η παρατήρηση και η εκτίμηση της φύσης, και που είναι μορφές που προκαλούν τις ελάχιστες επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον και την πολιτιστική κληρονομιά».
Έτσι, πολλά και διαφορετικά είδη εναλλακτικού τουρισμού, που συνδέονται με την φύση, όπως για παράδειγμα: «αγροτουρισμός», «οικολογικός τουρισμός», «φυσιολατρικός τουρισμός», «ορεινός
τουρισμός», «αθλητικός τουρισμός», «τουρισμός περιπέτειας», «Υγείας και φυσικής ζωής, ιαματικός, εκπαιδευτικός, επιστημονικός κ.α. θα μπορούσαν να ενταχθούν στην κατηγορία του «οικοτουρισμού».
Οι μορφές αυτές τουρισμού συνδέονται στενά με την αναπτυσσόμενη τάση προς τον «τουρισμό ειδικών ενδιαφερόντων», που περιλαμβάνει τουριστικά ενδιαφέροντα σε ειδικευμένα περιβάλλοντα.
Ο «εναλλακτικός τουρισμός» από τη μια και ο «μαζικός τουρισμός» από την άλλη, ικανοποιούν διαφορετικές ανάγκες των τουριστών και συνήθως απευθύνονται σε διαφορετικές κατηγορίες ανθρώπων.
Σεξουαλικός τουρισμός
Με τις ρίζες του στο αρχαίο σύμπαν της πορνείας, ο σεξουαλικός τουρισμός επεκτείνεται ανάλογα με το ρυθμό αύξησης της τουριστικής παγκοσμιοποίησης.
Ο σεξουαλικός τουρισμός επελαύνει σαν χιονοστιβάδα και τείνει να μαζικοποιηθεί. Στην Ταϊλάνδη για παράδειγμα οι νέοι πελάτες είναι νεαροί Δυτικοί σε αναζήτηση περιπετειών και έντονων εμπειριών....
Μπορούμε, πλέον, να χαρτογραφήσουμε, κατά κάποιον τρόπο, τον σεξουαλικό τουρισμό: οι γυναίκες πηγαίνουν στην Γκόα, στην Ινδία, στην Τζαμάικα, στην Γκάμπια, ενώ οι άνδρες προτιμούν τις νοτιοανατολικές ασιατικές χώρες, το Μαρόκο, την Τυνησία, τη Σενεγάλη, τη Δομινικανή Δημοκρατία, την Κούβα, τον Παναμά, το Σουρινάμ, το Μεξικό, χωρίς να ξεχνάμε και τη Βραζιλία, όπου εκτιμάται ότι τουλάχιστον 500.000 παιδιά έχουν καταφύγει στην πορνεία.
Ο μαζικός σεξουαλικός τουρισμός αναπτύσσεται, έτσι, στο σταυροδρόμι των τουριστικών ρευμάτων. Για πολλούς Δυτικούς αποτελεί μία μορφή νέου αποικισμού, προσαρμοσμένου στην εποχή μας.
Κυρίαρχη Οικονομική Δραστηριότητα
Ο τουρισμός είναι ένας πολύ διαδεδομένος τρόπος ψυχαγωγίας, ειδικά στον Δυτικό Κόσμο, ενώ, παράλληλα αποτελεί μια πολύ μεγάλη βιομηχανία και σημαντικότατη πηγή εσόδων για παραδοσιακά τουριστικές χώρες όπως τη Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία την Ελλάδα και φυσικά την Κύπρο.
Για πολλά χρόνια οι ευρωπαϊκές χώρες αποτελούν τον κύριο προορισμό του παγκόσμιου τουρισμού (60% όλων των διεθνών αφίξεων - ΠΟΕ). Η μεγάλη πλειοψηφία των ευρωπαίων τουριστών (91%) επιλέγουν να επισκεφτούν μια περιοχή στην Ευρώπη. Οι πλούσιοι φυσικοί και
πολιτιστικοί πόροι αποτελούν ένα σημαντικό πλεονέκτημα για τις τουριστικές περιοχές της Ευρώπης. Παρά την εμφάνιση πολλών νέων προορισμών, οι Ευρωπαϊκές περιοχές διατηρούν ακόμα το μεγάλο μερίδιο του παγκόσμιου εμπορίου τουρισμού.
Ιδιαίτερα σημαντικό επίσης για την ανάπτυξη του τουρισμού στην Ευρώπη είναι ότι περισσότεροι από το 60% των πολιτών της κάνουν διακοπές. Η Μεσόγειος θεωρείται ως μεγαλύτερος τουριστικός προορισμός στον κόσμο. Η Ισπανία, η Γαλλία, η Ιταλία και η Ελλάδα παραμένουν κατά πολύ ο κεντρικός προορισμός για το διεθνή τουρισμό.
Οι σημερινές αλλαγές και τάσεις
Αν και οι προοπτικές για την ανάπτυξη του τουρισμού παγκόσμια είναι ελπιδοφόρες, υπάρχει ακόμα υψηλή αβεβαιότητα όσον αφορά τον τρόπο που ο τουρισμός θα εξελιχθεί στο μέλλον. Η διαχείρισή του γίνεται πιο δύσκολη δεδομένου ότι μετασχηματίζεται σε μια σύνθετη και διαφοροποιημένη δραστηριότητα.
Αποτελεί πια κοινή παραδοχή ότι ο τουρισμός «ήλιου και θάλασσας», είναι ξεπερασμένος. Οι λόγοι που συντελούν στο ξεπέρασμά του είναι, μεταξύ άλλων, και οι εξής:
-Ο μεγαλύτερος ανταγωνισμός.
-Η καταστροφή του περιβάλλοντος και η εκτεταμένη αστικοποίηση.
-Οι κοινωνικές και πολιτιστικές αλλαγές που γεννούν την ανάγκη για
νέα τουριστικά προϊόντα.
Οι νέες τάσεις που διαφαίνονται φανερώνουν μια στροφή από το μαζικό απρόσωπο και παθητικό τουρισμό, σε τουρισμό συμμετοχικό, επιλεκτικό, με σεβασμό στο τοπικό πολιτισμό και το περιβάλλον. Τα στοιχεία δείχνουν νέες τάσεις στα ενδιαφέροντα όλο και μεγαλύτερου ποσοστού του πληθυσμού. Οδηγούν, όμως, και σε μεγάλες αλλαγές στον τρόπο που αντιμετωπίζεται η ιστορία και ο πολιτισμός.
Τον Ιανουάριο του 2005 για παράδειγμα, το Μουσείο του Λούβρου, δέχτηκε μεγάλο αριθμό επισκεπτών, που ενδιαφέρονταν να δουν τους χώρους, τους οποίους περιέγραφε ο Dan Brown στο βιβλίο του «Κώδικας Ντα Βίντσι» - το παγκόσμιο μπεστ σέλερ του 2004.
Αλλαγές
Σημαντικές αλλαγές έχει βιώσει τα τελευταία χρόνια ο παγκόσμιος τουρισμός, οι περισσότερες από τις οποίες οφείλονται συνήθως σε εξωτερικούς παράγοντες, όπως το εκάστοτε οικονομικό και πολιτικό σκηνικό, θέματα περιβάλλοντος, τρομοκρατικές επιθέσεις, απειλές σε
θέματα ασφάλειας και υγείας. Ωστόσο, στην πραγματικότητα οι περισσότερες από αυτές τις αλλαγές πηγάζουν από την ίδια τη φύση του καταναλωτικού κοινού, καθώς έχουν μετατραπεί πλέον αισθητά τόσο τα δημογραφικά χαρακτηριστικά του, όσο και ο τρόπος ζωής του.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπής Ταξιδίων (European Travel Commission - ETC), για τις αλλαγές στον παγκόσμιο τουρισμό, πιστεύει ως σημαντικότερη την γήρανση του πληθυσμού στις κυριότερες αγορές, γεγονός που ήδη έχει αρχίσει και θα συνεχίσει να επηρεάζει την τουριστική και ταξιδιωτική ζήτηση. Παρομοίως, η είσοδος νέων αγορών στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη, όπως της Κίνας, της Ινδίας και της Ρωσίας, έχουν ανεβάσει σημαντικά το επίπεδο ανταγωνισμού, αναφορικά με την Ευρώπη.
Από την άλλη, η πρόοδος της τεχνολογίας, με την εξάπλωση του internet, έχει κάνει ακόμη πιο εύκολη την πρόσβαση καταναλωτών στη πληροφορία, δίνοντας τους παράλληλα τη δυνατότητα επιλογής, ακόμη και οργάνωσης, ενός ταξιδιωτικού πακέτου, σύμφωνα με τις δικές τους ανάγκες.
Αλλαγές παρατηρούνται στη συχνότητα και διάρκεια των διακοπών, στην κατανομή τους στο χρόνο και στην ποικιλία των σκοπών για αναψυχή. Ο πιο σημαντικός παράγοντας σχετίζεται ίσως με μία αλλαγή και εξέλιξη
των ψυχαγωγικών αναγκών και κινήτρων των σύγχρονων ανθρώπων. Η αύξηση του ελεύθερου χρόνου, που εντείνεται από την σταδιακή μείωση του χρόνου εργασίας, προσφέρει πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες απόδρασης, οι οποίες είναι και κατανεμημένες στο σύνολο του έτους.
Οι διακοπές δε θεωρούνται πια ως ένας απλός παραθερισμός στη θάλασσα. Η ανάπτυξη της αστικοποίησης δημιουργεί μία πολύ ισχυρή επιθυμία για υπαίθριες ψυχαγωγικές δραστηριότητες. Ο σύγχρονος τουρίστας αναζητά μάλλον τη διαφυγή σ' ένα νέο τρόπο ζωής που δεν του φέρνει στο μυαλό παραστάσεις της καθημερινότητας του. Είναι ένα άτομο περισσότερο
συμμετοχικό και ενεργό, παρά παθητικό και αντικείμενο περιποιήσεων.
Παράλληλα με τη σημαντική ανάπτυξη του τουρισμού, αναμένεται να υπάρξουν αλλαγές στη ζήτηση αναφορικά με τους τύπους τουρισμού. Η μεγαλύτερη αύξηση αναμένεται στον τουρισμό που αφορά την πολιτιστική και φυσική κληρονομιά.
Ωστόσο, ο μαζικός τουρισμός που ελέγχεται κατά συντριπτική πλειοψηφία από τους διεθνείς ταξιδιωτικούς πράκτορες, θα συνεχίσει να είναι τα πιο σημαντικό μέρος από την πλευρά της ποσότητας, αλλά και το φτηνό και αποδοτικό για μια τοπική οικονομία.
Πολιτισμική διαδρομή
Ο τουρισμός, το ταξίδι δεν έχει αποκλειστικό σκοπό την ανάπαυση και τη ψυχαγωγία. Ο σημερινός και πολύ περισσότερο ο αυριανός ταξιδιώτης ενδιαφέρεται για κάτι παραπέρα. Θέλει η παρουσία του σ’ έναν τόπο να συνδεθεί και με πολιτισμικά βιώματα, με τα μνημεία και την ιστορία, με τα ήθη και έθιμα και τη ζωή των ανθρώπων που κατοικούν. Θέλει μακάρι κι ολόκληρο το ταξίδι του να ενταχθεί σ’ ένα πλαίσιο, ν’ ακολουθήσει ένα «χνάρι» που θα τον βοηθήσει να γνωρίσει και να ξαναζήσει ένα σημαντικό ιστορικό ή μυθολογικό, καλλιτεχνικό ή επιστημονικό, ομαδικό ή ατομικό παραδοσιακό βίωμα. Έτσι φτάνουμε στην έννοια της πολιτισμικής διαδρομής».
Την αντίληψη αυτή ασπάστηκαν η Ευρωπαϊκή Ένωση και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού και πρόβαλαν κάποιες πολιτιστικές διαδρομές, π.χ. το «δρόμο του Μεταξιού» από την Ιταλία ως την Κίνα.
Από ελληνικής πλευράς έγιναν ενέργειες ώστε να αναγνωριστεί και να προβληθεί διεθνώς ως πολιτισμική διαδρομή ο Περίπλους του Οδυσσέα, μια και ο βασιλιάς της Ιθάκης, ο πολυμήχανος και πανούργος Οδυσσέας, είναι γνωστός παγκοσμίως και έχει γίνει σύμβολο του ανθρώπου που γύρισε τόπους και γνώρισε ανθρώπους και πάλεψε 10 ολόκληρα χρόνια να επιστρέψει στην πατρίδα και την οικογένειά του.
Όπως προέκυψε και από την έρευνα περίπου ένας στους δέκα Αμερικάνους παίρνουν κάποια συσκευή μαζί τους. Κολλημένοι με την τεχνολογία οι Αμερικάνοι, κατά τη διάρκεια των διακοπών τους δεν αποχωρίζονται τις αγαπημένες ηλεκτρικές συσκευές, όπως κινητά τηλέφωνα, φορητούς υπολογιστές, cd-players, iPod/MP3 players, προκειμένου να έχουν διαρκή επικοινωνία με τα αγαπημένα τους πρόσωπα και να απολαμβάνουν την αγαπημένη τους μουσική.
Ειδικότερα, όπως προέκυψε από έρευνα της Ένωσης Τουριστικών Επιχειρήσεων των ΗΠΑ (Travel Industry Association of America - TIA), το 86% απάντησε ότι παίρνει μαζί του σε ταξίδια αναψυχής κινητά τηλέφωνα, το 67% ψηφιακές κάμερες, ενώ το 24% δεν αποχωρίζεται και τον φορητό υπολογιστή του. Τα cd-players παραμένουν δημοφιλή με το 21% των Αμερικάνων να τα παίρνει μαζί σε κάποιο ταξίδι, ενώ μόνο ένα 11% παίρνει μαζί ένα iPod ή MP3 player.Χάρη στην τεχνολογία, οι ταξιδιώτες δεν περιμένουν να επιστρέψουν από τις διακοπές τους για να μοιραστούν τις εμπειρίες τους με τους φίλους και γνωστούς τους, καθώς το 18% των Αμερικάνων έχει σύνδεση με το internet και κατά τη διάρκεια των διακοπών του, ώστε να είναι σε επικοινωνία με τα αγαπημένα του πρόσωπα, ενώ ένα 18% χρησιμοποιεί το internet και για τουριστικές πληροφορίες, που έχουν να κάνουν με τον τόπο επίσκεψης του.
Το κακό της υπόθεσης είναι όμως ότι μπορούν, ή σε ορισμένες περιπτώσεις πρέπει, να είναι σε επικοινωνία και με το γραφείο τους।
Ο ταξιδιώτης δεν χρησιμοποιεί πια το γαϊδουράκι και την άμαξα ή τα πόδια του για να μεταβεί από μια πόλη σε άλλη, αλλά αξιοποιεί τα αυτοκίνητα, τα τραίνα, τα πλοία και τα αεροπλάνα για να επισκεφτεί άλλες πόλεις, άλλες χώρες και άλλες ηπείρους.
Το να πας σήμερα από το Παρίσι στη Μαδρίτη από την Αθήνα στη Ρώμη, δεν αποτελεί πλέον ταξίδι στο εξωτερικό. Αντίθετα, σου επιτρέπει να ανακαλύψεις ένα κομμάτι του εαυτού σου.
Η ιστορία των διακοπών
Από τους περασμένους αιώνες μεμονωμένα άτομα ή ολιγομελείς ομάδες περιηγητών, αναζητώντας τη γνώση και την εμπειρία, πραγματοποιούσαν ταξίδια κυρίως σε τόπους με αρχαιολογικό, ιστορικό, λαογραφικό ή θρησκευτικό ενδιαφέρον, σε άγνωστα μέρη, με διαφορετικό πολιτισμό και εθνολογικές ιδιομορφίες.
Οι διακοπές που τόσο έχουν κυριαρχήσει στη ζωή μας σήμερα, δεν ήσαν άγνωστες στον αρχαίο κόσμο. Οι Έλληνες, οι Ρωμαίοι, οι Αιγύπτιοι και άλλοι αρχαίοι λαοί είχαν κάποια σχετική γνώση και ενασχόληση.
Οι πλούσιοι κάτοικοι των αρχαίων Θηβών της Αιγύπτου είχαν εξοχικές επαύλεις και διατηρούσαν στο Δέλτα σπίτια όπου κατέλυαν όταν ταξίδευαν στην περιοχή αυτή. Οι Ρωμαίοι μετέφεραν από την Ανατολή και τη Συρία τα πρότυπα των εξοχικών επαύλεων, μετατρέποντας τα αγροκτήματα των προγόνων τους σε τόπους διαρκούς αναψυχής.
Το κυνήγι
Το κυνήγι εκτός από μέσο εξασφάλισης τροφής, υπήρξε πανάρχαιο μέσο αναψυχής, μια μορφή διακοπών, μακριά από τις καθημερινές φροντίδες. Γιατί τι άλλο σκοπό έχουν οι διακοπές από το να μας απομακρύνουν από την καθημερινή ρουτίνα και να μας επιτρέψουν να ζήσουμε πιο ελεύθερα;
Τα ιαματικά λουτρά
Τα ιαματικά λουτρά επίσης ήταν πόλος έλξης, ώστε δεν άργησαν να γίνουν τόποι αναψυχής και παραθερισμού. Π.χ. η Αιδηψός είχε μεταβληθεί σε πρώτης τάξης θέρετρο. Οι Ρωμαίοι επίσης αξιοποίησαν τις θερμοπηγές.
Το προσκύνημα
Το προσκύνημα των τόπων λατρείας υπήρξε μια μορφή τουρισμού από τις αρχαιότερες. Οι Έλληνες, οι Εβραίοι, οι Αιγύπτιοι και οι Κέλτες είναι οι πρωτοπόροι του θρησκευτικού αυτού τουρισμού που στον Μεσαίωνα αναπτύχθηκε ιδιαίτερα με την επίσκεψη στην Ιερουσαλήμ και γενικά στους Αγίους Τόπους. Ήταν εδώ που γίνονταν τα πρώτα μεγάλα ταξίδια.
Μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1453 τα ταξίδια προς τους Αγίους Τόπους ελαττώθηκαν σημαντικά και ο θρησκευτικός τουρισμός γνώρισε περίοδο μαρασμού.
Οι διανοούμενοι
Στην Ευρώπη και ειδικά στη Γαλλία οι διανοούμενοι επισκέπτοντο τις γειτονικές χώρες, αναζητώντας στο ταξίδι μορφωτικές και ψυχαγωγικές συγκινήσεις.
Οι προσκυνητές-έμποροι
Στα τέλη του Μεσαίωνα είχαμε και τους προσκυνητές-εμπόρους οι οποίοι συνδύαζαν το προσκύνημα με την πώληση προϊόντων τους.
15ος αιώνας - εξοχικές κατοικίες
Τον 15ον αιώνα αρχίζει να επικρατεί στην αστική τάξη η συνήθεια του παραθερισμού σε ιδιόκτητες εξοχικές κατοικίες.
18ος αιώνας - φυσιολατρία
Τον 18ο αιώνα αρχίζει να επικρατεί η αντίληψη ότι οι εξοχικές κατοικίες πρέπει να είναι λιτές και τόποι ανάπαυσης κοντά στη φύση. Με την αστικοποίηση, η φυσιολατρία που άρχισε ως κίνημα διακοπών, επιβίωσε ως τις μέρες μας.
19ος αιώνας - θάλασσα
Τον 19ο αιώνα ένας νέος παράγοντας έρχεται να ενισχύσει την ιδέα των θερινών διακοπών, η θάλασσα. Έτσι δημιουργήθηκαν στη Γαλλία οι πρώτες δημόσιες πλαζ. Παρά την αρχική αντίδραση τελικά οι πλαζ υπερίσχυσαν. Θυμάστε, ίσως, τα πρώτα μαγιό (λέξη κι αυτή γαλλική) και τις έντονες αντιδράσεις, της συντηρητικής τότε κοινωνίας.
Ένα αιώνα πριν, όταν άρχιζε η περίοδος των θαλασσίων λουτρών της Διέππης (βόρειο λιμάνι της Γαλλίας), η αναγγελία το γεγονότος γινόταν με κανονιοβολισμούς. Η δούκισσα Ντε Μπερρύ μάλιστα έμπαινε στη θάλασσα με τον γιατρό της για να της προσφέρει βοήθεια σε περίπτωση απροόπτων.
19ος αιώνας - βουνό
Το βουνό ως τόπος παραθερισμού καθιερώθηκε μόλις τον 19ο αιώνα. Στην Κύπρο μέχρι τις αρχές του 1970, το βουνό ήταν αρκετά δημοφιλές για τις θερινές διακοπές.
Διαβατήρια (Passports)
Αλλά, ας πούμε και δυο λόγια για τα ταξιδιωτικά έγγραφα. Τι έγγραφα χρησιμοποιούσαν αυτοί που ταξίδευαν τότε; Τα διαβατήρια με κάποια μορφή εμφανίστηκαν εκατοντάδες χρόνια πριν. Αλλά, η υιοθέτηση του συστήματος των διαβατηρίων από όλα τα κράτη αναπτύχθηκε τον 19ο και 20ο αιώνα.
Χώρα καταγωγής των διαβατηρίων είναι η Γαλλία. Στα 1672 ο αυτοκράτορας Λούης ο 14ος απαγόρευσε στους υπηκόους του να εγκαταλείπουν την χώρα τους, και τους ξένους να εισέρχονται στην επικράτεια της, χωρίς να έχουν διαβατήριο.
Η μετάφραση της λέξης «passport» από τα γαλλικά ή από τα ιταλικά το «passo» σημαίνει «ένα βήμα, το πέρασμα», «πέραν των λιμένων».
Στην τσαρική Ρωσία το σύστημα των διαβατηρίων τέθηκε σε εφαρμογή το 1719 από τον Μέγα Πέτρο. Στις ΗΠΑ άρχισε το 1915.
Στην Αγγλία υπήρχαν περιορισμοί και ειδικές άδειες εξόδου από την χώρα μέχρι τον 18ο αιώνα. Οι ειδικές άδειες εξόδου καταγράφονταν από το 1573 σε ρέτζιστερς. Υπήρχαν, επίσης, στην Αγγλία τα λεγόμενα «Safe Conducts» από το 1414.
Μεταξύ 1644 και 1649 οι δυο Βουλές της Αγγλίας εξέδιδαν επίσης διαβατήρια. Ένα διάταγμα του Κοινοβουλίου ημερομηνίας 14 Απριλίου 1649 δεν επέτρεπε σε κανένας να εξασφαλίσει «Pass», να περάσει πέραν των θαλασσών «go beyond the seas», μέχρι, να υποσχεθεί ότι δεν θα ενεργούσε εναντίον της Κοινοπολιτείας.
Αρχικά όλα τα διαβατήρια υπογράφονταν από τον βασιλιά ή την βασίλισσα. Αυτό όμως άλλαξε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του βασιλιά Τσάρλι Β’ (1660-1685) όταν εισήχθηκε ένας δεύτερος τύπος διαβατηρίου υπογραφόταν από τον υπουργό εσωτερικών.
Βιομηχανική Επανάσταση
Η Βιομηχανική Επανάσταση με τη ραγδαία ανάπτυξη των σιδηροδρόμων στα μέσα του 19ου αιώνα οδήγησε στην έκρηξη του τουρισμού σε όλη την Ευρώπη. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα στην κατάργηση των διατυπώσεων ελέγχου διαβατηρίων στην Ευρώπη.
Για αντιμετώπιση του προβλήματος που δημιουργήθηκε η Γαλλία κατάργησε τα διαβατήρια και τις βίζες το 1861 και την ακολούθησαν και οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Έτσι, υπήρχε ο περιορισμός της χρήσης διαβατηρίων στην Ευρώπη μέχρι το 1914.
Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος όμως επέβαλε ξανά την χρήση των διαβατηρίων ως ένα «προσωρινό» μέτρο. Και όπως λέμε ουδέν μονιμότερον του προσωρινού. Από τότε, όχι μόνο δεν καταργηθήκαν, αλλά αναβαθμίστηκαν για να έχουμε σε λίγο ηλεκτρονικά διαβατήρια.
Μαζικός Τουρισμός
Ο μαζικός τουρισμός είναι μια σχετικά νέα ιδέα, που προήλθε από την μεγάλη άνοδο των εισοδημάτων μετά τη Βιομηχανική Επανάσταση. Πριν από αυτή, τα ταξίδια πολιτιστικού ή ψυχαγωγικού χαρακτήρα ήταν αποκλειστικό προνόμιο λίγων εκλεκτών περιηγητών,συνήθως αριστοκρατών.
Όταν μιλάμε σήμερα για τουρισμό έχουμε, συνήθως, στο μυαλό μας τον ήλιο και τη θάλασσα. Και θεωρούμε αυτονόητο πως, επιπλέον, πολλοί ενδιαφέρονται να δουν τα αξιοθέατα, κάποιους αρχαιολογικούς χώρους και τα μουσεία που υπάρχουν. Αυτή η έννοια του τουρισμού, έχει προέλθει από τις εξής κυρίως αιτίες:
Το μεγάλο ρεύμα τουριστών που ήρθε στη Νότια Ευρώπη τις δεκαετίες του ’70 και του ’80 προερχόταν από τη Βόρεια Ευρώπη. Ήταν άνθρωποι που ανακάλυπταν τον ζεστό ήλιο και τη γαλάζια θάλασσα, δηλαδή αυτά που έλειπαν από τις χώρες τους. Όταν, λοιπόν, η Ευρώπη άρχισε να συνέρχεται από τις καταστροφές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και οι πολίτες είχαν τη χρονική και οικονομική δυνατότητα των διακοπών, άρχισαν να κατεβαίνουν στις χώρες του Νότου.
Η ανάπτυξη επίσης, του εσωτερικού τουρισμού, με την άνοδο του βιοτικού επιπέδου, προσανατολίστηκε (σε πολύ μεγάλο βαθμό) σε μη πολιτιστικά στοιχεία, στο μπάνιο στη θάλασσα, στην ηλιοθεραπεία, στο βουνό, στο φαγητό και γενικά τη ψυχαγωγία.
Σε μια εποχή που οι επιστήμονες «κρούουν» το καμπανάκι του κινδύνου για τις αρνητικές επιπτώσεις της μόλυνσης του πλανήτη, ο «μαζικός τουρισμός» θεωρείται ένας από τους κύριους ενόχους.
Το είδος αυτό του τουρισμού κατέληξε δυστυχώς τις τελευταίες δεκαετίες να μην αποτελεί μια φιλική προς το περιβάλλον βιομηχανία. Σ’ αυτό συμβάλλουν κυρίως η τοπική υπερανάπτυξη και η εξάντληση των φυσικών πόρων.
Ο «μαζικός τουρισμός» είναι ο τουρισμός του «πακέτου» και της παραλίας. Είναι μαζικός (μεγάλης κλίμακας), απρόσωπος και παθητικός, αφήνει πολύ μικρό βαθμό ελευθερίας στα άτομα.
Ο μαζικός τουρισμός παραμένει ο κυρίαρχος τύπος, αλλά τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται μια σταδιακή μεταστροφή των προτιμήσεων των τουριστών – και αντίστοιχα στην προσφορά τουριστικών υπηρεσιών- προς πιο ειδικές και ανεξάρτητες μορφές, προσαρμοσμένες στα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα του κάθε τουρίστα για περιπλάνηση στη φύση, αναζήτηση πολιτισμικών δραστηριοτήτων, έντονη άσκηση, αναζήτηση εναλλακτικών τρόπων ζωής και διάφορες άλλες ειδικές μορφές κτλ.
Πολιτιστικός τουρισμός
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού (WTO) θεωρεί πως πολιτιστικός τουρισμός είναι το ταξίδι που γίνεται με κίνητρο βασικά πολιτιστικό – περιλαμβάνοντας εκπαιδευτικές περιηγήσεις, θεατρικές παραστάσεις,
φεστιβάλ, προσκυνήματα, επισκέψεις σε αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και μουσεία, καθώς και τη μελέτη του φυσικού περιβάλλοντος, του λαϊκού πολιτισμού και της τέχνης.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού εκτιμά ότι ο πολιτιστικός τουρισμός αναπτύσσεται με ρυθμό 15% τον χρόνο και ότι το 37% όλων των διεθνών ταξιδιών περιλαμβάνει ένα πολιτιστικό στοιχείο. Από το άλλο μέρος, ο μαζικός τουρισμός αναπτύσσεται με ρυθμό μόνο 8% τον χρόνο.
Εναλλακτικός τουρισμός
Παράλληλα, με τον «μαζικό τουρισμό», προβάλλεται και αναπτύσσεται τα τελευταία χρόνια ένα άλλο είδος τουρισμού ο «εναλλακτικός τουρισμός». Σε αντιπαράθεση με τον μαζικό τουρισμό, ο εναλλακτικός τουρισμός δεν είναι «μεγάλης κλίμακας» αλλά τουρισμός που απευθύνεται σε μεμονωμένες ομάδες ατόμων με διάφορα ενδιαφέροντα.
Ανάλογα με τα κυρίαρχα ενδιαφέροντα του Τουρισμού έχουμε διάφορες μορφές εναλλακτικού τουρισμού, μια βασική μορφή του οποίου είναι ο αγροτουρισμός. Γι αυτό συχνά λέγοντας «εναλλακτικό τουρισμό» αναφερόμαστε κυρίως στον «αγροτουρισμό», που έχει βασικό στόχο την ανάπτυξη και ανασυγκρότηση της υπαίθρου με διάφορες δραστηριότητες.
Ο «εναλλακτικός» τουρισμός είναι περίπου το ίδιο με αυτό που λέμε «οικοτουρισμό», την προαγωγή δηλαδή και προστασία περιοχών φυσικού κάλους από τον μαζικό τουρισμό και την υπερανάπτυξη.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού, χρησιμοποίησε την έννοια «οικοτουρισμός» για να καλύψει «όλες τις μορφές τουρισμού όπου το βασικό κίνητρο του τουρίστα είναι η παρατήρηση και η εκτίμηση της φύσης, και που είναι μορφές που προκαλούν τις ελάχιστες επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον και την πολιτιστική κληρονομιά».
Έτσι, πολλά και διαφορετικά είδη εναλλακτικού τουρισμού, που συνδέονται με την φύση, όπως για παράδειγμα: «αγροτουρισμός», «οικολογικός τουρισμός», «φυσιολατρικός τουρισμός», «ορεινός
τουρισμός», «αθλητικός τουρισμός», «τουρισμός περιπέτειας», «Υγείας και φυσικής ζωής, ιαματικός, εκπαιδευτικός, επιστημονικός κ.α. θα μπορούσαν να ενταχθούν στην κατηγορία του «οικοτουρισμού».
Οι μορφές αυτές τουρισμού συνδέονται στενά με την αναπτυσσόμενη τάση προς τον «τουρισμό ειδικών ενδιαφερόντων», που περιλαμβάνει τουριστικά ενδιαφέροντα σε ειδικευμένα περιβάλλοντα.
Ο «εναλλακτικός τουρισμός» από τη μια και ο «μαζικός τουρισμός» από την άλλη, ικανοποιούν διαφορετικές ανάγκες των τουριστών και συνήθως απευθύνονται σε διαφορετικές κατηγορίες ανθρώπων.
Σεξουαλικός τουρισμός
Με τις ρίζες του στο αρχαίο σύμπαν της πορνείας, ο σεξουαλικός τουρισμός επεκτείνεται ανάλογα με το ρυθμό αύξησης της τουριστικής παγκοσμιοποίησης.
Ο σεξουαλικός τουρισμός επελαύνει σαν χιονοστιβάδα και τείνει να μαζικοποιηθεί. Στην Ταϊλάνδη για παράδειγμα οι νέοι πελάτες είναι νεαροί Δυτικοί σε αναζήτηση περιπετειών και έντονων εμπειριών....
Μπορούμε, πλέον, να χαρτογραφήσουμε, κατά κάποιον τρόπο, τον σεξουαλικό τουρισμό: οι γυναίκες πηγαίνουν στην Γκόα, στην Ινδία, στην Τζαμάικα, στην Γκάμπια, ενώ οι άνδρες προτιμούν τις νοτιοανατολικές ασιατικές χώρες, το Μαρόκο, την Τυνησία, τη Σενεγάλη, τη Δομινικανή Δημοκρατία, την Κούβα, τον Παναμά, το Σουρινάμ, το Μεξικό, χωρίς να ξεχνάμε και τη Βραζιλία, όπου εκτιμάται ότι τουλάχιστον 500.000 παιδιά έχουν καταφύγει στην πορνεία.
Ο μαζικός σεξουαλικός τουρισμός αναπτύσσεται, έτσι, στο σταυροδρόμι των τουριστικών ρευμάτων. Για πολλούς Δυτικούς αποτελεί μία μορφή νέου αποικισμού, προσαρμοσμένου στην εποχή μας.
Κυρίαρχη Οικονομική Δραστηριότητα
Ο τουρισμός είναι ένας πολύ διαδεδομένος τρόπος ψυχαγωγίας, ειδικά στον Δυτικό Κόσμο, ενώ, παράλληλα αποτελεί μια πολύ μεγάλη βιομηχανία και σημαντικότατη πηγή εσόδων για παραδοσιακά τουριστικές χώρες όπως τη Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία την Ελλάδα και φυσικά την Κύπρο.
Για πολλά χρόνια οι ευρωπαϊκές χώρες αποτελούν τον κύριο προορισμό του παγκόσμιου τουρισμού (60% όλων των διεθνών αφίξεων - ΠΟΕ). Η μεγάλη πλειοψηφία των ευρωπαίων τουριστών (91%) επιλέγουν να επισκεφτούν μια περιοχή στην Ευρώπη. Οι πλούσιοι φυσικοί και
πολιτιστικοί πόροι αποτελούν ένα σημαντικό πλεονέκτημα για τις τουριστικές περιοχές της Ευρώπης. Παρά την εμφάνιση πολλών νέων προορισμών, οι Ευρωπαϊκές περιοχές διατηρούν ακόμα το μεγάλο μερίδιο του παγκόσμιου εμπορίου τουρισμού.
Ιδιαίτερα σημαντικό επίσης για την ανάπτυξη του τουρισμού στην Ευρώπη είναι ότι περισσότεροι από το 60% των πολιτών της κάνουν διακοπές. Η Μεσόγειος θεωρείται ως μεγαλύτερος τουριστικός προορισμός στον κόσμο. Η Ισπανία, η Γαλλία, η Ιταλία και η Ελλάδα παραμένουν κατά πολύ ο κεντρικός προορισμός για το διεθνή τουρισμό.
Οι σημερινές αλλαγές και τάσεις
Αν και οι προοπτικές για την ανάπτυξη του τουρισμού παγκόσμια είναι ελπιδοφόρες, υπάρχει ακόμα υψηλή αβεβαιότητα όσον αφορά τον τρόπο που ο τουρισμός θα εξελιχθεί στο μέλλον. Η διαχείρισή του γίνεται πιο δύσκολη δεδομένου ότι μετασχηματίζεται σε μια σύνθετη και διαφοροποιημένη δραστηριότητα.
Αποτελεί πια κοινή παραδοχή ότι ο τουρισμός «ήλιου και θάλασσας», είναι ξεπερασμένος. Οι λόγοι που συντελούν στο ξεπέρασμά του είναι, μεταξύ άλλων, και οι εξής:
-Ο μεγαλύτερος ανταγωνισμός.
-Η καταστροφή του περιβάλλοντος και η εκτεταμένη αστικοποίηση.
-Οι κοινωνικές και πολιτιστικές αλλαγές που γεννούν την ανάγκη για
νέα τουριστικά προϊόντα.
Οι νέες τάσεις που διαφαίνονται φανερώνουν μια στροφή από το μαζικό απρόσωπο και παθητικό τουρισμό, σε τουρισμό συμμετοχικό, επιλεκτικό, με σεβασμό στο τοπικό πολιτισμό και το περιβάλλον. Τα στοιχεία δείχνουν νέες τάσεις στα ενδιαφέροντα όλο και μεγαλύτερου ποσοστού του πληθυσμού. Οδηγούν, όμως, και σε μεγάλες αλλαγές στον τρόπο που αντιμετωπίζεται η ιστορία και ο πολιτισμός.
Τον Ιανουάριο του 2005 για παράδειγμα, το Μουσείο του Λούβρου, δέχτηκε μεγάλο αριθμό επισκεπτών, που ενδιαφέρονταν να δουν τους χώρους, τους οποίους περιέγραφε ο Dan Brown στο βιβλίο του «Κώδικας Ντα Βίντσι» - το παγκόσμιο μπεστ σέλερ του 2004.
Αλλαγές
Σημαντικές αλλαγές έχει βιώσει τα τελευταία χρόνια ο παγκόσμιος τουρισμός, οι περισσότερες από τις οποίες οφείλονται συνήθως σε εξωτερικούς παράγοντες, όπως το εκάστοτε οικονομικό και πολιτικό σκηνικό, θέματα περιβάλλοντος, τρομοκρατικές επιθέσεις, απειλές σε
θέματα ασφάλειας και υγείας. Ωστόσο, στην πραγματικότητα οι περισσότερες από αυτές τις αλλαγές πηγάζουν από την ίδια τη φύση του καταναλωτικού κοινού, καθώς έχουν μετατραπεί πλέον αισθητά τόσο τα δημογραφικά χαρακτηριστικά του, όσο και ο τρόπος ζωής του.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπής Ταξιδίων (European Travel Commission - ETC), για τις αλλαγές στον παγκόσμιο τουρισμό, πιστεύει ως σημαντικότερη την γήρανση του πληθυσμού στις κυριότερες αγορές, γεγονός που ήδη έχει αρχίσει και θα συνεχίσει να επηρεάζει την τουριστική και ταξιδιωτική ζήτηση. Παρομοίως, η είσοδος νέων αγορών στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη, όπως της Κίνας, της Ινδίας και της Ρωσίας, έχουν ανεβάσει σημαντικά το επίπεδο ανταγωνισμού, αναφορικά με την Ευρώπη.
Από την άλλη, η πρόοδος της τεχνολογίας, με την εξάπλωση του internet, έχει κάνει ακόμη πιο εύκολη την πρόσβαση καταναλωτών στη πληροφορία, δίνοντας τους παράλληλα τη δυνατότητα επιλογής, ακόμη και οργάνωσης, ενός ταξιδιωτικού πακέτου, σύμφωνα με τις δικές τους ανάγκες.
Αλλαγές παρατηρούνται στη συχνότητα και διάρκεια των διακοπών, στην κατανομή τους στο χρόνο και στην ποικιλία των σκοπών για αναψυχή. Ο πιο σημαντικός παράγοντας σχετίζεται ίσως με μία αλλαγή και εξέλιξη
των ψυχαγωγικών αναγκών και κινήτρων των σύγχρονων ανθρώπων. Η αύξηση του ελεύθερου χρόνου, που εντείνεται από την σταδιακή μείωση του χρόνου εργασίας, προσφέρει πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες απόδρασης, οι οποίες είναι και κατανεμημένες στο σύνολο του έτους.
Οι διακοπές δε θεωρούνται πια ως ένας απλός παραθερισμός στη θάλασσα. Η ανάπτυξη της αστικοποίησης δημιουργεί μία πολύ ισχυρή επιθυμία για υπαίθριες ψυχαγωγικές δραστηριότητες. Ο σύγχρονος τουρίστας αναζητά μάλλον τη διαφυγή σ' ένα νέο τρόπο ζωής που δεν του φέρνει στο μυαλό παραστάσεις της καθημερινότητας του. Είναι ένα άτομο περισσότερο
συμμετοχικό και ενεργό, παρά παθητικό και αντικείμενο περιποιήσεων.
Παράλληλα με τη σημαντική ανάπτυξη του τουρισμού, αναμένεται να υπάρξουν αλλαγές στη ζήτηση αναφορικά με τους τύπους τουρισμού. Η μεγαλύτερη αύξηση αναμένεται στον τουρισμό που αφορά την πολιτιστική και φυσική κληρονομιά.
Ωστόσο, ο μαζικός τουρισμός που ελέγχεται κατά συντριπτική πλειοψηφία από τους διεθνείς ταξιδιωτικούς πράκτορες, θα συνεχίσει να είναι τα πιο σημαντικό μέρος από την πλευρά της ποσότητας, αλλά και το φτηνό και αποδοτικό για μια τοπική οικονομία.
Πολιτισμική διαδρομή
Ο τουρισμός, το ταξίδι δεν έχει αποκλειστικό σκοπό την ανάπαυση και τη ψυχαγωγία. Ο σημερινός και πολύ περισσότερο ο αυριανός ταξιδιώτης ενδιαφέρεται για κάτι παραπέρα. Θέλει η παρουσία του σ’ έναν τόπο να συνδεθεί και με πολιτισμικά βιώματα, με τα μνημεία και την ιστορία, με τα ήθη και έθιμα και τη ζωή των ανθρώπων που κατοικούν. Θέλει μακάρι κι ολόκληρο το ταξίδι του να ενταχθεί σ’ ένα πλαίσιο, ν’ ακολουθήσει ένα «χνάρι» που θα τον βοηθήσει να γνωρίσει και να ξαναζήσει ένα σημαντικό ιστορικό ή μυθολογικό, καλλιτεχνικό ή επιστημονικό, ομαδικό ή ατομικό παραδοσιακό βίωμα. Έτσι φτάνουμε στην έννοια της πολιτισμικής διαδρομής».
Την αντίληψη αυτή ασπάστηκαν η Ευρωπαϊκή Ένωση και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού και πρόβαλαν κάποιες πολιτιστικές διαδρομές, π.χ. το «δρόμο του Μεταξιού» από την Ιταλία ως την Κίνα.
Από ελληνικής πλευράς έγιναν ενέργειες ώστε να αναγνωριστεί και να προβληθεί διεθνώς ως πολιτισμική διαδρομή ο Περίπλους του Οδυσσέα, μια και ο βασιλιάς της Ιθάκης, ο πολυμήχανος και πανούργος Οδυσσέας, είναι γνωστός παγκοσμίως και έχει γίνει σύμβολο του ανθρώπου που γύρισε τόπους και γνώρισε ανθρώπους και πάλεψε 10 ολόκληρα χρόνια να επιστρέψει στην πατρίδα και την οικογένειά του.
Όπως προέκυψε και από την έρευνα περίπου ένας στους δέκα Αμερικάνους παίρνουν κάποια συσκευή μαζί τους. Κολλημένοι με την τεχνολογία οι Αμερικάνοι, κατά τη διάρκεια των διακοπών τους δεν αποχωρίζονται τις αγαπημένες ηλεκτρικές συσκευές, όπως κινητά τηλέφωνα, φορητούς υπολογιστές, cd-players, iPod/MP3 players, προκειμένου να έχουν διαρκή επικοινωνία με τα αγαπημένα τους πρόσωπα και να απολαμβάνουν την αγαπημένη τους μουσική.
Ειδικότερα, όπως προέκυψε από έρευνα της Ένωσης Τουριστικών Επιχειρήσεων των ΗΠΑ (Travel Industry Association of America - TIA), το 86% απάντησε ότι παίρνει μαζί του σε ταξίδια αναψυχής κινητά τηλέφωνα, το 67% ψηφιακές κάμερες, ενώ το 24% δεν αποχωρίζεται και τον φορητό υπολογιστή του. Τα cd-players παραμένουν δημοφιλή με το 21% των Αμερικάνων να τα παίρνει μαζί σε κάποιο ταξίδι, ενώ μόνο ένα 11% παίρνει μαζί ένα iPod ή MP3 player.Χάρη στην τεχνολογία, οι ταξιδιώτες δεν περιμένουν να επιστρέψουν από τις διακοπές τους για να μοιραστούν τις εμπειρίες τους με τους φίλους και γνωστούς τους, καθώς το 18% των Αμερικάνων έχει σύνδεση με το internet και κατά τη διάρκεια των διακοπών του, ώστε να είναι σε επικοινωνία με τα αγαπημένα του πρόσωπα, ενώ ένα 18% χρησιμοποιεί το internet και για τουριστικές πληροφορίες, που έχουν να κάνουν με τον τόπο επίσκεψης του.
Το κακό της υπόθεσης είναι όμως ότι μπορούν, ή σε ορισμένες περιπτώσεις πρέπει, να είναι σε επικοινωνία και με το γραφείο τους।
Ημέρα Τουρισμού
Από το 1980 η 27η Σεπτεμβρίου καθιερώθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού (World Tourism Organization)ως Ημέρα Τουρισμού. Σκοπός ήταν για να δημιουργήσει το ενδιαφέρον και να ενημερώσει τον κόσμο για την σπουδαιότητα του τουρισμού ως σημαντικού παράγοντα στη διεθνή κοινότητα και να δείξει πόσο επηρεάζει την κοινωνική, πολιτιστική και τις οικονομικές αξίες παγκόσμια.
Έδρα του είναι η Μαδρίτη. Ιδρύθηκε αρχικά ως Διεθνές Κογκρέσο Κρατικών Τουριστικών Οργανισμών το 1925 στη Χάγη μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ο τουρισμός έχει γίνει μια παγκόσμια, ιδιαίτερα δημοφιλής δραστηριότητα. Το 2004 καταγράφηκαν πάνω από 763 εκατομμύρια μετακινήσεις τουριστών.
Σημαντικότεροι τουριστικοί προορισμοί αναφορά σε στοιχεία του 2002
Χώρα Αφίξεις (σε εκατομμύρια) Έσοδα (σε εκατομμύρια δολάρια)
Γαλλία 78
Ισπανία 52
Η.Π.Α 42
Ιταλία 40
Κίνα 37
Ηνωμένο Βασίλειο 25
Καναδάς 20
Αυστρία 19
Γερμανία 18
Μεξικό 20
Ελλάδα 10 (Στοιχεία από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού)
Επιθυμία μεταμόρφωσης
Όχι σπάνια ένας τουρίστας –μακριά από το σπίτι του- μπορεί να συμπεριφερθεί και να κάνει κάτι που θα ήταν απολύτως αδιανόητο στην ίδια του τη χώρα. Αυτή η επιθυμία μεταμόρφωσης του εαυτού είναι τόσο βολική για τους τουρίστες -οργανωμένους ή όχι- που για μερικούς η ανεύθυνη συμπεριφορά κατά τη διάρκεια του ταξιδιού έχει εδραιωθεί στο πνεύμα τους...
Για τον οργανωμένο τουρίστα, ο άλλος -ο «ιθαγενής», όπως τον ονομάζαμε τον καιρό της αποικιοκρατίας- είναι σκλάβος του τουρισμού και ο ρόλος του έγκειται στο να υφίσταται την εκμετάλλευση. Έτσι, βλέπουμε διάφορες αρνητικές συμπεριφορές.
Τα ταξίδια και γενικά ο τουρισμός αναμένεται να αναπτυχθεί περαιτέρω στο μέλλον, καθόσον ο ελεύθερος χρόνος, οι διακοπές, η αναψυχή κερδίζουν μια κεντρική θέση στις σύγχρονες κοινωνίες.
No comments:
Post a Comment